Sert bir gerçeği söyleyerek başlayayım: “Her işe çimento harcı at, geç” dönemi bitti. Bugün “harç çeşitleri nelerdir?” sorusunun cevabı, katalog ezberi değil; mekanik gereklilik, malzeme uyumu ve çevresel sorumluluk üçgeninde verilmek zorunda. Peki neden hâlâ her şantiyede aynı reçete ısrarı var? Ustalık gururu mu, maliyet panikleri mi, yoksa tembellik mi? Bu yazı, harcı romantikleştirmeden konuşacak; güçlü yanları kadar zayıf halkaları ve tartışmalı noktaları da masaya koyacak.
Harç Nedir, Neden Bu Kadar Tartışmalı?
Harç, bağlayıcı (çimento, kireç, alçı vb.), agrega (kum, bazen hafif dolgu) ve sudan oluşan bir karışımdır. Tartışmanın fitilini ateşleyen nokta basit: “Dayanım” tek başına kalite değildir. Su buharı geçirgenliği, elastik modül, aderans, büzülme, tuz taşınması, termal genleşme uyumu… Bunlar yoksa uzun ömür de yoktur. Soru: Duvarın nefesini tıkarken gerçekten “sağlam” bir iş mi yapıyorsunuz?
Başlıca Harç Çeşitleri (Artıları, Eksileri ve Kırmızı Bayraklar)
1) Çimento Esaslı Harçlar
Artıları: Yüksek basınç dayanımı, hızlı priz, yaygın bulunurluk.
Eksileri: Sert ve gevrek; buhar difüzyonunu kısıtlar, büzülme çatlağı riski yüksektir.
Tartışmalı Nokta: Tarihi kâgir duvarlarda kireç esaslı duvarı çimentoyla kilitlemek, tuz kusması ve taş yüzey kabuklanmasıyla sonuçlanır. “Her yere C harcı” yaklaşımı, miras tahribatıdır.
2) Kireç Harçları (Hidrolik/Fevkalade)
Artıları: Nefes alır, daha uyumlu deformasyon; tarihi dokuya en yakın davranış.
Eksileri: Düşük erken dayanım, yavaş priz; yanlış kum seçimiyle tozuma.
Tartışmalı Nokta: Şantiyede “göz kararı” oranlar yüzünden kireç harcı haksız yere “zayıf” damgası yer. Sorun kireçte değil, disiplinsiz reçetede.
3) Kireç–Çimento Karma Harçlar
Artıları: İşlenebilirlik ve dayanım arasında denge.
Eksileri: Dengeyi kurmak ustalık ister; fazla çimento yine nefes keser.
Tartışmalı Nokta: “Azıcık çimento ekleyelim” sözü çoğu kez kontrolden çıkan bir bağımlılığa dönüşür.
4) Alçı Harçları ve Sıvalar
Artıları: Hızlı priz, düzgün yüzey; iç mekân için ideal.
Eksileri: Neme duyarlı; ıslak hacim ve dış ortamda riskli.
Tartışmalı Nokta: “Her yere alçı sıva” pratiği, banyoda kabarma ve küfle geri döner.
5) Polimer Modifiyeli Harçlar
Artıları: Yüksek aderans, esneklik; ısı yalıtım sistemlerinde kritik.
Eksileri: Maliyet, UV ve yaşlanma davranışı; yanlış astar ve altlıkla uyumsuzluk.
Tartışmalı Nokta: “Polimer var, sorun yok” kolaycılığı; altlık hazırlığı zayıfsa polimer de kurtarmaz.
6) Epoksi Harçlar (Reaktif Reçine Tabanlı)
Artıları: Aşırı yüksek aderans, kimyasal dayanım; endüstriyel zemin/tamirde güçlü.
Eksileri: Buhar geçirmezliği, termal gerilmeye duyarlılık, uygulama hassasiyeti.
Tartışmalı Nokta: Doyumsuz “her şeyi epoksiyle yapıştırma” hevesi; kapilar su hareketi olan kâgir sistemlerde felaket tarifesidir.
7) Refrakter ve Yüksek Sıcaklık Harçları
Artıları: Fırın, şömine, kazan dairesi gibi alanlarda ısı şokuna dayanım.
Eksileri: Yanlış kullanımda pahalı bir şovdan ibaret.
Tartışmalı Nokta: Sırf “premium” diye seçilen refrakter harç, düşük sıcaklıklı duvarda abartıdır.
8) Su Yalıtım ve Kristalize Harçlar
Artıları: Negatif/pozitif yönden su basıncına direnç, kristal büyümesiyle kapilerlere müdahale.
Eksileri: Altlık temizliği ve kür rejimi kritik; tek kat mucizesi beklemek hayal.
Tartışmalı Nokta: “İki fırça darbesiyle bodrum kurur mu?” Hayır; drenaj, derz ve detay olmadan olmaz.
Ek Kategoriler: Derz Dolgular, Tamir Harçları, Hafif/İzolasyon Harçları
Derz dolgular (seramik, taş), polimer/çimento hibrit tamir harçları ve perlit/EPS katkılı hafif harçlar niş sorunları çözer. Yanlış bağlayıcı-yanlış ortam ikilisinde hepsi kısa ömürlüdür.
Hangi Harç Nerede? Kural Değil, Mantık Zinciri
– Tarihi kâgir: Kireç veya hidrolik kireç. Soru: Taşın nefesini niye çimentoyla kısıyorsun?
– Islak hacim/dış cephe: Çimento esaslı ama buhar yönetimi ve çatlak kontrolüyle; polimer katkı doğru dozda.
– Endüstriyel zemin/tamir: Epoksi veya yüksek performanslı tamir harcı; altlık hazırlığı %50’si işin.
– Isı kaynaklı bölgeler: Refrakter harç; gerekmeyen yere “şov harcı” değil.
– Su basıncı olan kısımlar: Kristalize/su yalıtım harcı + detay çözümü (bindirmeler, pahlar, drenaj).
En Çok Yapılan Hatalar (Ve Neden Hâlâ Yapılıyor?)
– Göz kararı su/bağlayıcı oranı: Büzülme ve çatlak garantisi.
– Kirli su ve uygunsuz kum: Aderans ve dayanım düşer.
– Kür disiplinsizliği: İlk 48 saatte ihmal edilen harç, yıllarca sorun çıkarır.
– Uyumsuz bağlayıcı seçimi: Kâgir + çimento = tuz, kabuk, delaminasyon.
– “Katkı çözer” miti: Zayıf reçeteyi kimya değil, doğru tasarım çözer.
Provokatif Sorularla Bitirelim
– Taş duvara çimento sürerek duvarı mı güçlendiriyorsun, yoksa nefes borusunu mu tıkıyorsun?
– Yalıtım sıvasına güvenip detayları görmezden gelince su fizik kurallarını mı değiştirecek?
– Epoksiyle her şeyi yapıştırınca uzun ömür mü kazanıyorsun, bakım maliyetini mi büyütüyorsun?
– “Dayanım” takıntın yüzünden esneklik ve buhar yönetimini gözden çıkarmaya değer mi?
Son Söz: Ezberi Bırak, Bağlamı Seç
Doğru harç, doğru bağlamda anlam kazanır. Kataloğun en yüksek dayanımlısı değil, yapı fiziğine en uyumlu olanı uzun ömür getirir. Şantiyede “her işte aynı harç” konforunu terk etmeden kaliteye yaklaşamazsın. Şimdi kendine sor: Bir sonraki duvarda gerçekten hangi harca ihtiyacın var—yoksa sadece alışkanlığı mı sürdürüyorsun?
Harç, yapıda tuğla veya taşların örgüsünü sağlamlaştırmak, duvarları sıvamak için kullanılan, toprak, saman, kum, kireç, çimento gibi şeyleri su ile kararak yapılan karışımına denir . Harçlar duvar örmek için kullanılır. harç ile örülmüş tuğlalar. Maktu harç , konusu belirli bir parasal değerle ölçülemeyen davalarda uygulanır. Nispi harç , konusu parasal bir değerle ölçülebilen davalarda kullanılır ve değerin oranına göre hesaplanır. Maktu Harç Nispi Harç Farkı – Av.
Göktun!
Her zaman aynı noktada buluşmasak da katkınız için teşekkür ederim.
Maktu harç , konusu belirli bir parasal değerle ölçülemeyen davalarda uygulanır. Nispi harç , konusu parasal bir değerle ölçülebilen davalarda kullanılır ve değerin oranına göre hesaplanır. Sağlam harç diğer bir ifade ile mukavemeti yüksek bir harç yapılacaksa, harç içerisine kireç katmak gerekir . Harca ilave edilecek olan sönmüş kireç, harcın basınç dayanımını düşürmektedir. Harç içerisine kireç yerine, eklenecek çimentonun miktarı da artırılabilir.
Şimal!
Katkınızla metin daha değerli oldu.
Sağlam harç diğer bir ifade ile mukavemeti yüksek bir harç yapılacaksa, harç içerisine kireç katmak gerekir . Harca ilave edilecek olan sönmüş kireç, harcın basınç dayanımını düşürmektedir. Harç içerisine kireç yerine, eklenecek çimentonun miktarı da artırılabilir. Maktu harçlar konusu para ile değerlendirilemeyen hallerde alınan, miktar olarak belirlenmiş ve tarifede bu şekilde yer alan harçlardır.
Burak! Sevgili dostum, sunduğunuz öneriler yazının ana temasını vurguladı ve okuyucuya mesajın daha net aktarılmasına yardımcı oldu.
Başlıca harç türleri çimento harcı, kireç harcı, mastar harcı ve surkhi harcıdır . Bunlar, kullanılan bağlayıcı malzemeye göre değişiklik gösterir. Harcın dört bileşeni çimento (veya kireç), kum, su ve bazen de belirli özellikler için ek katkı maddeleridir. Harçlar, kullanılan bağlayıcı malzeme çeşidine göre; kil harçları, alçı harçları, kireç harçları, takviyeli harçlar ve çimento harçları olmak üzere beş grupta toplanabilir. duvarların örülmesi ve sıvanması işlerinde kullanılır.
Filiz!
Fikirleriniz yazının kapsamını genişletti, teşekkür ederim.